“Γιατί ναι, (εμείς οι νέοι) είμαστε απογοητευμένοι. Με την αβεβαιότητα, με την αστάθεια, με την οικονομική δυσπραγία. Όμως, κυρίως, όχι μ’ αυτά. Κυρίως, είμαστε απογοητευμένοι με την απογοήτευση των άλλων. Με την απαισιοδοξία, με τον κυνισμό, με τη μιζέρια εν πολλοίς που ρίζωσε στο νου και στη ζωή των Ελλήνων τόσο βαθιά που τίποτα δε φαίνεται ικανό να την ξεριζώσει. Ούτε η αισιοδοξία, ούτε η θετική σκέψη. Ούτε καν η επιτυχία ή η προσμονή της. Και γιατί ναι, παρόλα αυτά, ελπίζουμε. Πώς εμείς θα μπορέσουμε.
Εμείς είμαστε αισιόδοξοι. Άλλοι από εμάς είναι φύσει αισιόδοξοι, άλλοι θέσει, άλλοι δε τα καταφέρνουν και τόσο, αλλά είναι η νεότητα αυτή που μας βαστάζει όλους, όταν οι γύρω μας, μας βομβαρδίζουν ανηλεώς με κύματα απαισιοδοξίας.
Γι’ αυτό και κατέληξα πώς αυτό που άξιον εστί να ειπωθεί σήμερα είναι τούτο : το να είσαι αισιόδοξος αυτές τις μέρες είναι επιτυχία. Η επιτυχία της αισιοδοξίας. Κι η επιτυχία αυτή έχει ένα προσόν που την κάνει αξιοζήλευτη : Δεν είναι προορισμός, αλλά όργανο για το ταξίδι.
Ανάμεσα, λοιπόν, από τους Λαιστρυγόνες και τους Κύκλωπες της απαισιοδοξίας, τις Σειρήνες της ματαιότητας και την Καλυψώ της βόλεψης, επιχειρούμε ένα επικίνδυνο ταξίδι με πυξίδα την αισιοδοξία και προορισμό την προσωπική μας Ιθάκη.
Το ταξίδι λοιπόν είναι η μεγαλύτερή μας επιτυχία. Η επιτυχία του να μπορείς να το απολαύσεις – με αισιοδοξία και περιέργεια.
Κι ο προορισμός όμως; ρωτάμε καθώς προχωράμε. Ποιος είναι; Προς τα που πάμε; «Μόνο οι αδύνατοι και οι βαρετοί του κόσμου ξέρουν πού πάνε», γράφει ο Τομ Ρόμπινς, «κι ένα τέτοιο ταξίδι”, λέει, “σπάνια αξίζει».
Γι’ αυτό κι εμείς ελπίζουμε και απαντάμε στις απεγνωσμένες φωνές και στ’ αποθαρρυντικά λόγια με σιγουριά και αισιοδοξία.
Μας λένε κάποιοι που πέτυχαν πώς ο δρόμος της επιτυχίας έχει κλείσει εδώ και καιρό, ενώ κάποιοι που απέτυχαν μας λένε πώς ο δρόμος αυτός δεν άνοιξε ποτέ. Εμείς τους απαντάμε πώς η επιτυχία δεν είναι δρόμος. Είναι τρόπος ζωής.
Μας λένε κάποιοι που τα παράτησαν πώς το να τα καταφέρεις είναι δύσκολο ενώ κάποιοι που τα κατάφεραν μας λένε πώς είναι δύσκολο για εμάς. Εμείς τους απαντάμε πώς απέναντι σε τέτοια σκέψη το να αποτύχουμε γίνεται ακόμη δυσκολότερο.
Μας λένε κάποιοι που έχουν εμπειρία πώς η δικηγορία του 20ου αιώνα αλλάζει, εκσυγχρονίζεται, η ύλη εργασίας μειώνεται, οι παρελκύσεις δυσχεραίνονται, οι προθεσμίες συντέμνονται, το άγνωστο έρχεται και πώς το καινούργιο είναι κακό και πρέπει να το φοβόμαστε. Εμείς τους απαντάμε, πώς το άγνωστο, το καινούργιο – εμείς είμαστε.
Μας λένε κάποιοι που πολιτεύονται πώς δεν αξίζει να λερώσουμε τα χέρια μας με τη βρωμιά της εξουσίας αν θέλουμε να κοιμόμαστε ήσυχοι τα βράδια. Κι εμείς- έχοντας μείνει πολλά βράδια άυπνοι από την αγωνία και την ανησυχία για το μέλλον μας- τους απαντούμε πώς πλέον τους αποδεσμεύουμε από αυτήν την ευθύνη- ας κοιμηθούνε ήσυχοι.
Μας λένε κάποιοι που θεωρούν τους εαυτούς τους επιτυχημένους πώς για να βγάλεις χρήματα σήμερα πρέπει να ξεγράψεις εντελώς την ηθική και κάθε είδους δεοντολογία. Και εμείς τους απαντούμε πώς αυτό εμείς δε το θεωρούμε επιτυχία και πώς είναι κρίμα που νομίζουν ότι γι’ αυτό αγωνιζόμαστε τόσο.
Μας λένε τέλος συνεχώς πώς τα πράγματα είναι δύσκολα. Λες και εμείς οι νέοι ζούμε σε μια γυάλα και δε το καταλαβαίνουμε. Κάποιοι μάλιστα κατακρίνουν εύκολα την αισιοδοξία μας ως περισσή αφέλεια. Όμως μέσα τους ίσως το ομολογούν, πώς την αφέλειά μας αυτή πραγματικά τη ζηλεύουν.
Υπάρχουν όμως και κάποιοι άλλοι που μας μιλούν για όνειρα, για ελπίδα, για αισιοδοξία. Που μας λένε να πιστεύουμε στον εαυτό μας και πώς τότε θα τα καταφέρουμε. «Μαγεία είναι να πιστεύεις στον εαυτό σου», έγραφε ο Γκαίτε. «Αν μπορείς να το κάνεις αυτό, έλεγε, μπορείς να κάνεις τα πάντα».
Υπάρχουν όμως και κάποιοι άλλοι που μας λένε πώς το να αγωνίζεσαι καμιά φορά έχει πλάκα και πώς η προσωπική επιτυχία, όση μικρή κι αν είναι αυτή, έχει επίδραση μεθυστική. Ποιος από εσάς δε θυμάται πώς ένιωσε όταν έβγαλε τα πρώτα δικά του χρήματα, ή όταν πέρασε στο Πανεπιστήμιο ή όταν έκανε οτιδήποτε που τον έκανε να νιώσει προσωπικά ικανοποίηση και περηφάνεια; Ποιος δε θυμάται πώς ένιωσε όταν πέτυχε κάτι που οι άλλοι δε μπόρεσαν απλά και μόνο επειδή το πίστεψε ότι θα τα καταφέρει;
Υπάρχουν και κάποιοι άλλοι που μας λένε πώς πρέπει να είμαστε δημιουργικοί και αυτό που κάνουμε να το αγαπάμε. Και πώς αυτό είναι εφικτό αρκεί να παθιαζόμαστε και με τις πιο μικρές μας επιτυχίες. Και πώς αυτή η δημιουργικότητα είναι το κλειδί για μια ισορροπημένη ζωή ανάμεσα στην ανάγκη για βιοπορισμό και στην επιθυμία για πνευματική ακεραιότητα.
Υπάρχουν και κάποιοι άλλοι που μας λένε πώς και η αποτυχία είναι δρόμος και να μη τη φοβόμαστε. Και η αποτυχία είναι δρόμος – αρκεί να μη παίρνουμε τον εαυτό μας και πολύ στα σοβαρά. Να μη φοβόμαστε -μας λένε -να απολαύσουμε ακόμη και το πιο ακανθώδες εμπόδιο σμικρύνοντας το μέσα από την οπτική της αισιοδοξίας και της επιτυχίας της.
Αυτούς τους ανθρώπους θέλουμε δίπλα μας στο αύριο. Οι υπόλοιποι ας μας εξορίσουν.
Όταν οι Αθηναίοι κορόιδευαν τον Διογένη τον Κυνικό πως οι Σινωπείς τον είχανε καταδικάσει σε εξορία, αυτός απαντούσε:
«Και εγώ τους καταδίκασα να μείνουν εκεί!»
Έτσι κι εμείς, κυνικοί, ρεαλιστές, μα αισιόδοξοι καταδικάζουμε την απαισιοδοξία στην μίζερη μοναξιά της. Γιατί έτσι μόνο μπορούμε να προχωρήσουμε.
Ελάχιστα παίρνουμε μαζί μας σ’ αυτόν τον αγώνα, ελάχιστα ζητάμε να μας δώσουνε. Ούτε πολλά χρήματα παίρνουμε, ούτε πολλές δουλειές, ούτε ελπιδοφόρες υποσχέσεις. Μόνο ελάχιστα · θετικότητα, αισιοδοξία και ελπίδα.
Κι εμείς δε ξέρουμε αν θα τα καταφέρουμε. Δε ξέρουμε αν θα βρούμε εντέλει τον προορισμό μας ή αν θα συμπαρασύρουμε στην επιτυχία μας και τον ταλαιπωρημένο αυτό τόπο. Ξέρουμε όμως πώς θα προσπαθήσουμε. Τη μάχη αυτή της αισιοδοξίας την έχουμε ήδη κερδίσει. Δε ξέρουμε αν θα πλεύσουμε έως την Ιθάκη ή αν το σκαρί του «είναι» μας λυγίσει πολύ νωρίτερα από τις αλλεπάλληλες τρικυμίες. Αλλά το ταξίδι θα το τολμήσουμε.
Και «εάν βυθισθούμε», όπως γράφει ο Μενέλαος Λουντέμης, «ας βυθιστούμε εις τον ωκεανό κι όχι εις την σκάφη!»”
Απόσπασμα από την ομιλία μου με τίτλο
“Η επιτυχία της αισιοδοξίας”
στην εκδήλωση του Δικηγορικού Συλλόγου Βέροιας
της 3ης Οκτωβρίου 2015
για την γιορτή της Δικαιοσύνης.
Greek 
English 
French 
Chinese 
German